बागलुङ । बागलुङमा रहेका अधिकांस विद्यालयका चमेनागृह सफा नभएको पाइएको छ । जिल्ला प्रशासन कार्यालय बागलुङका सहायक प्रमुख जिल्ला अधिकारी चित्राङ्गत बरालको नेतृत्वमा विद्यालको अनुगमन गर्ने क्रममा यस्तो भेटिएको हो ।
खाद्य प्रविधि तथा गुण नियन्त्रण कार्यालयका खाद्य निरीक्षक साहन्सा कुमार मेहेता, उपभोक्ता मंचका अध्यक्ष शैलेन्द्रकुमार श्रेष्ठ, बागलुङ नगर शिक्षा अधिकारी धनप्रसाद पोखरेल पर्यटन तथा उद्योग कार्यालयका प्रमुख पारसिङ थापा र पत्रकार सहितको अनुगमन टोलीले विद्यार्थीको स्वास्थ्यमा खेलवाड हुने गरी चमेनागृह संचालनमा ल्याइएको भेटिएको हो ।
बागलुङ नगरपालिका वडा नम्बर ३ राधाकृष्ण टोलमा रहेको विद्यामन्दिर माध्यामिक विद्यालयमा अस्वस्थकर खाजा विद्यार्थीलाई खुवाएको पाइएपछि बिहिबार नगरपालिकाको वडा नम्बर १ र २ मा रहेका विद्यालयमा अनुगमन गरिएको हो ।
विद्यालयमा गरिएको अनुगनको क्रममा ५ दिनअघि म्याद सकिएर बिग्रेका चाउमिन पकाएको, सरसफाइ नभएको र मूल्य सूची नराखी विद्यार्थीलाई महंगो मूल्यमा बिक्री गरेको भेटिएको हो । ती विद्यालयका विद्यार्थीलाई चमेनागृहमा प्रवेश गर्न नदिने गरिएको समेत बालबालिकाले बताए ।
अनुगमन टोलीले विद्यार्थीको स्वास्थ्यमा खेलवाड हुने गरी चमेनागृह संचालनमा ल्याइएको भेटिएको हो । सरसफाइ नहुँदा विद्यार्थीले खाने खाजा प्रदूषित हुने गरेको हो । म्याद सकिएको चाउमिन पनि नष्ट वा फिर्ता नगरी पकाउने अवस्थामा राखेको भेटेपछि टोलीले नष्ट गरेको थियो ।
सदरमुकामकै चर्चित मार्ट पसलबाट लगेका सामान समेत म्याद गुज्रेका थिए । कतिपयले दुईचार दिन म्याद रहेको सामान ठूलो परिणाममा बेचेको पनि भेटिएको हो । ‘म्याद गुज्रेका सामानबाट पकाएको खाजाले बालबालिका बिरामी परे भने को जिम्मेवार हुने ?,’ सहायक प्रजिअ बरालले भने, ‘उनीहरुलाई तत्काल प्रशासनमा उपस्थित हुन लगाइएको छ ।’ मूल्य सूची नै नराखी विद्यार्थीलाई दिने खाजामा ५० देखि १ सय रुपैयाँसम्म शुल्क लिएर कालोबजारी गरेको देखिएको उनले बताए ।
विद्यालयभित्र चलेको चमेनागृह दर्ता कसैले पनि गरेका छैनन् । तर उनीहरुले चर्को मूल्यमा सामान बेच्ने, सूची नराख्ने अवस्था हेर्दा शैक्षिक संस्थामै व्यापार भएको खाद्य निरीक्षक साहन्सा कुमार मेहेताले बताए । त्यस बाहेक उनीहरुले बालबालिकालाई जथाभावी राखेर खुवाउने, भाडा धुने स्थान पनि सफा नदेखिने, पकाउने कोठा साँघुरा र तेलले पोतिएर फोहोर भएको अवस्थामा भेटिएपछि सबैलाई सचेत गराइएको हो । उनीहरुलाई पटक पटक अनुगमनमा यस्तै भेटिएमा कानून बमोजिम जरिवाना गर्ने, कालोबजारीमा मुद्दा चलाउन सकिने चेतावनी दिइएको हो ।
कतिपय चमेनागृहमा अखाद्य वस्तु, शौचालयमा राख्नुपर्ने सामान राखेको भेटिएको थियो । चमेनागृहमा काम गर्ने कामदारले श्रम ऐन अनुसार पारिश्रमिक पनि नपाएको भेटिएको हो ।
चमेनागृहमा काम गर्ने कामदारले श्रम ऐन अनुसार पारिश्रमिक पनि नपाएको भेटिएको हो । ‘छोराछोरी पढाएको, खानबस्न दिएकोले थोरै तलब दिएको भन्ने पनि आयो,’ बरालले भने, ‘त्यो हो भने पनि उनीहरुको कागजात खुल्नुपर्छ ।’ ७ हजार दिएर कामदार राखिएको पनि भेटिएको उनले बताए । श्रमशोषण गरेर काममा लगाउन नपाइने उनले बताए ।
त्यसैक्रममा सदरमुकामकै लखन मार्टबाट बिक्री गरिएको केही सामान म्याद गुज्रेको भेटिएपछि गरिएको अनुगमनमा खाने तेल, सस लगायतका सामान नष्ट गरिएको थियो । जिरा, धनिया र काजुमा मूल्य सूची नराखेको, राखेको सूची पनि पर्मानेन्ट कलमले मेटेको भेटिएको थियो । ती मूल्य मेट्ने काम पसलमा नभई सप्लायर्सले गरेको बताएपछि सप्लायर्सलाई पनि झिकाइएको थियो । उनीहरुलाई कालोबजारी गरेको आरोपमा मुद्दा चलाइने बरालले जानकारी दिए ।
चाडपर्वहरु नजिक आइपुग्दा बजारमा कालोबजारी बढ्ने, मूल्य सूची नराखेका सामान बेच्ने र अखाद्यबस्तु बेच्ने गरेको भेटिन थालेको भन्दै प्रशासनले अनुगमन बढाएको छ । साथै, खाद्यवस्तुप्रति नागरिक सचेतना बढाउनुपर्नेसमेत प्रशासनले आग्रह गरेको छ । प्रशासनले अन्य संस्थाको सहकार्यमा उपभोक्ता सचेतना कार्यक्रम संचालन गरेर आम नागरिकको स्वास्थ्यमा सुधार गर्न आग्रह गरेको छ ।